Cuma gecesi İstanbul’dan yola çıkarak cumartesi sabahı Çorum’un Osmancık ilçesine vardık. Pirinç tarlalarıyla çevrili ilçede Koyun baba türbesi, Koyun baba köprüsü ve Osmancık Kalesi'ni gördükten sonra Laçin-Dodurga yoluyla Çorum merkeze gittik.
Orta Karadeniz’in iç kısımlarındaki Çorum, dünya medeniyetlerinden Hititlere başkentlik yapmış tarihi ve arkeolojik zenginliklere sahip bir şehrimiz.
İlk önce Çorum Müzesi’ni dolaştık. 4 katlı olan müze beklentimin çok üzerinde çok güzel bir müzeydi. Çoğunluğu Hitit eserlerinden oluşan ayrıca Frig, Bizans ve Roma dönemi eserlerin de sergilendiği müzenin binası da çok güzeldi.
Arkeolojik eser salonunun ilk katında, Alacahöyük ve civarındaki Kalkolitik Çağ ve Eski Tunç Çağına ait buluntular var. Hemen girişte Eski Tunç Çağı Alacahöyük prens ve prenses mezarlarından “L Mezarı” aslına uygun olarak canlandırılmakta.
2. katta, Hitit yazılı belgeleri (Çivi Yazılı tabletler) sergilenmekte.
Ortaköy-Şapinuva seramik eserlerinin bulunduğu 3. katta, Pazarlı kazısında çıkartılmış Frig Dönemi buluntuları ve aynı döneme ait Boğazköy-Hattuşa ve Alacahöyük buluntuları var. Ayrıca, Hellenistik, Galat ve Roma dönemi seramik eserleri de yer almakta. Çorum Müzesi Sikke koleksiyonu da bu katta sergilenmekte.
4.katta Roma dönemi cam eserleri, altın ve gümüş süs eşyaları, heykelcikler, kandiller ile Bizans dönemi eserleri sergilenmektedir.
Buluntuların bulunduğu vitrinlerdeki ışıklar fotoselli olarak düzenlenmiş. Bu çok hoşuma gitti. Yanına gidince yanıyor, uzaklaşınca sönüyor. Bazı yerlerde ışıkları sürekli kapalı tutuyorlar, eserlerin görünmesini engelliyor, sürekli yandığında da boşa masraf oluyor. O yüzden bu yöntem çok iyi olmuş gerçekten.
Müzenin bahçesinde ise düzenleme çalışmaları vardı.
Anadolu'da birçok şehrin kalesi vardır tepe noktalarında ve pek çoğu harap haldedir. Ama Çorum Kalesi bunlardan biraz farklıydı. 80x80 metre kare planlı kalenin içinde evler bulunuyor ve hala içinde insanlar oturuyor (Kale Mahallesi). Yapı malzemesi olarak düzgün kesme taş, moloz taş ve Roma-Bizans dönemlerine ait devşirme taşlar kullanılmış. Arnavut kaldırımlı, dar sokaklar arasında çoğu tek katlı eski ve bakımsız evler yer alıyor. Bir de camisi bulunan kale içinde 42 konut varmış.
Çorum merkezde Katipler Konağı, düzenlenerek restoran haline getirilmiş ve yöresel yemekler yapıyor. Yeşil mercimek ve yarma buğdayla yapılan Çatal aşı çorbası çökelekli dürümle servis ediliyor. Çorum mantısı ise bildiğimiz mantıdan biraz farklı. Çok ince açılmış hamur bohça şeklinde kapatılmış fakat içinde kıyma yok. Mantılar önce tavada kızartılıyor, sonra da salçalı suyun içinde pişiriliyormuş. Pişen mantılar suyuyla tabağa alınarak üzerine kavrulmuş kıyma konarak servis ediliyor. Yoğurt yanında ayrıca veriliyor. Her ikisi de lezzetli yemeklerdi. Çorum yemekleri için Çorum Yemekleri adresine bakabilirsiniz. Yemek sonrası gül burma ve sıkma baklavanın da tadına baktık ama az cevizli bulduğumuz bu tatlıyı pek beğenmedik.
Çorum deyince pek çok kişinin aklına gelen de leblebisi sanırım. Şehir merkezinde ve ilçelerinde doğal olarak pek çok leblebi satan dükkan var.
Dünya Medeniyeti Hititler
Hitit İmparatorluğu’nun başkenti Hattuşa bugünkü Çorum’un Boğazkale ilçesinde yer alıyor. 1834 yılında Avrupalı gezginlerce keşfedilen ve ancak 1906 yılında başlayan bilimsel kazılar günümüzde de devam etmekte.
Hattuşa 1986 yılında Unesco tarafından Dünya Kültür Miras Listesi’ne alınan 9 varlığımızdan birisi. Diğerleri için buraya bakınız.
M.Ö. 1650-1200 yılları arasında varlığını sürdüren Hititlere ait eserlerden kazılarda bulunanlar Çorum ve çevredeki müzelerde -özellikle Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi- sergilenmekte.
Ören yeri otelimizin bulunduğu Sungurlu’ya yaklaşık yarım saat uzaklıkta. Hava güneşli ama oldukça soğuktu. Çok geniş bir alana yayılan Hattuşa kentinden geriye kalan taşları gözümüzde canlandırmaya çalışarak bölgeyi gezdik. Büyük Tapınak, Kral Kapısı, Yer Kapı, Sfenksli Kapı gibi alanları gezdik. 71 m. uzunluğunda, hala içinden geçilebilen poternden (tünel) geçtik.
Hattuşa’yı gezdikten sonra kente 2 km. uzaklıkta bulunan özellikle bahar kutlamalarında kullanılan açık hava tapınağı olan Yazılıkaya’ya gittik. Yazılıkaya, ülkenin tanrı ve tanrıçalarının kayalara işlenmiş kabartma heykellerini içeriyor. Burada 12 yeraltı tanrısının kabartma heykelleri sol tarafta yer alıyor. Sağ tarafta ise tanrıçalar ve IV.Tuthaliya’nın bir kabartması yer alıyor.
Ön kayada yer alan Fırtına Tanrısı (Teşup) ile Güneş Tanrıçası (Arinna) ve çocuklarının anlatıldığı kabartmada bazı yerler tahrip olmuş, görünmüyor ama bu tanrı ailesini taşlara bıçakla kazıyan köylülerin yaptıkları hediyelikler Yazılıkaya’nın girişindeki küçük dükkanlarda satılıyor. Gerçek taşa kazınarak yapılan -ve çok güzel bir işçilikle- bu heykel ve kabartmalardan bu işi bir sanat haline getiren köylülere destek olmak için almayı da ihmal etmedik. Size de tavsiye ederim.
Boğazköy Müzesi
Boğazköy Müzesi, Boğazköy-Hattuşa kazılarında ortaya çıkan Eski Tunç Çağı ve Hitit eserlerinin yanı sıra Frig, Bizans ve Roma eserlerinin de sergilendiği tek katlı, biraz kendi haline terkedilmiş görünümü veren bir müze.
Alacahöyük Müzesi ve Ören Yeri
Alacahöyük Müzesi ise, ören yerinin hemen yanında bulunuyor. Bu müzede pek rastlanmayan pişmiş topraktan yapılma bir lahit de bulunmakta. (Genelde mermerden yapılma lahitler görüyoruz müzelerde) Boğazköy müzesine göre daha güzel görünümlü bu müzede de 3 döneme ait buluntular yer alıyor. Bunlar:
Eski Tunç Çağı (M.Ö.3000-2000)
Hitit İmparatorluk Çağı (M.Ö.1450-1200)
Frig Çağı (M.Ö.900-330)
Müzeyi gezdikten sonra ören yerini dolaşıyoruz. Burası Hattuşa’ya göre çok daha küçük bir alan (kazılar devam ediyor). Sfenksli Kapı’dan içeri giriliyor. Sol tarafta ayrı bir bölümde mezarlar yer alıyor.
Her iki müze de, Çorum Müze Müdürlüğü’ne bağlı olarak hizmet veren yerel müze konumunda. Müzelerin giriş ücretleri 2 YTL. idi
İlçenin Tarihi
İskilip adının Asklepios, yani sağlık ilahı manasına geldiği, Paflagonya tarihine ait kitaplarda belirtilmektedir. M.S. 2. yy. da İskilip, Bitinya sınırları içinde bulunuyordu. Bizans çağında İskilip'e Neoklauniopolis deniliyordu. İskilip 1075 tarihinde Selçuklu Komutanı Gümüştekin Ahmet Gazi tarafından fethedilmiştir. Yıldırım Bayezit zamanında Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Belediye 1872 yılında kurulmuştur. 1921 Yılına kadar bağımsız bir sancak olan Çorum, Cumhuriyetin ilanından sonra İl olunca İskilip’ de Çorum’a bağlanmıştır.
Coğrafi Yapısı
İskilip İç Anadolu ile Karadeniz Bölgesinin birleştiği sınırlarda, geçiş bölgesindedir. Çorum’a 56 km., Kastamonu’ya 140 km, Osmancık’a 92 km, Oğuzlar’a 124 km., Bayat’a 33 km., Uğurludağ’a ise 26 km., uzaklıktadır.
Yıllık ortalama yağış 484,8 mm., rakımı 750 m., yüzölçümü 1187 km²’ dir.
İskilip’in etrafı yüksek dağlarla çevrilidir. Bitki örtüsü, tarihi dokusu, tarihten günümüze uzanan mimari yapıları ile otantik bir özelliğe sahiptir. Araştırmacıların “Müze Kent” olarak niteledikleri bir yerleşim birimidir.
İç Anadolu bölgesinin karasal iklimiyle, Karadenizin ılıman iklimi arasında bir geçiş özelliğine sahiptir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır.
İdari Yapısı ve Nüfus Durumu
İlçeye bağlı 65 köy vardır. 2000 yılı nüfus sayımına göre İlçe merkezinin nüfusu 19.648, köylerin nüfusu 25.679 olup, toplam nüfus 45.327’ dir.
İlçenin 65 köyü ve köylerin 110 bağlısı vardır. İlçe merkezinin 14 mahallesi bulunmaktadır.
